Ondanks dat ons leven steeds digitaler wordt, blijft de inzet van digitale tools in het sociaal werk achter. Sociaal werkers zetten ze minder vaak in dan verwacht. Waarom? En hoe zorgen we ervoor dat blended ondersteuning wél werkt? De komende twee jaar doet Inholland ontwerpend actieonderzoek zodat blended toepassingen meer van de grond komen en echt een ondersteuning bieden om de kwaliteit van het leven te verbeteren.
HAARLEM – Hogeschool InHolland HRM Series Shoot – FOTO GUUS SCHOONEWILLE
Bij blended sociaal werk ondersteunen professionals inwoners om hun weg te vinden in de samenleving. Dit doen ze zowel face-to-face als door inzet van digitale middelen. Iemand volgt bijvoorbeeld online een module, bekijkt een video of vult een vragenlijst in en bespreekt dit in een vervolgsessie met de sociaal werker. “De digitale middelen zijn een toevoeging op de bestaande praktijk”, zegt Aafke Brinkhuijsen, docent-onderzoeker bij het lectoraat Empowerment en Professionalisering. “Hiermee sluit je beter aan op de leefwereld van inwoners, die zich immers ook deels online bevindt. Bovendien kun je het leerproces van inwoners verbeteren en meer regie in hun handen leggen. Bij de professionals neem je werk uit handen. Dat is belangrijk, omdat door vergrijzing en arbeidstekorten de toegang tot zorg en ondersteuning steeds meer onder druk komt te staan. Als je een deel van de ondersteuningsbehoefte via online tools geeft, bereik je uiteindelijk meer mensen.”
Bezwaren tegen digitale tools
Ondanks de voordelen komt blended sociaal werk nog onvoldoende van de grond. “Organisaties investeren er wel in, maar bij professionals zie je, deels valide, bezwaren om digitale middelen toe te passen”, zegt Aafke. “Ze vrezen bijvoorbeeld voor de privacy van kwetsbare inwoners en zijn terughoudend in het gebruik van technologie omdat ze de vertrouwensband met inwoners niet willen schaden. Anderen vinden dat de middelen niet opwegen tegen de kwaliteit van face to face-gesprekken.”
Break on through the blended side
Met het project ‘Break on through the blended side’ wil Inholland ertoe bijdragen dat sociaal werkers digitale tools als vanzelfsprekend gaan gebruiken. Het project start in april, duurt twee jaar en heeft RAAK-subsidie gekregen van het Regieorgaan SIA. Vier welzijnsorganisaties, softwarebedrijf AdSysCo en HAN University of Applied Sciences werken mee.
Design thinking en deep democracy
Inholland voert het project uit vanuit twee elkaar versterkende lectoraten: Empowerment en Professionalisering en lectoraat Design Thinking. “We kiezen expliciet voor een ontwerpende aanpak met Design Thinking”, zegt onderzoeker Manon Joosten. “We willen namelijk niet voor professionals en inwoners oplossingen ontwerpen, maar mét hen. En daarom passen we ook de methode ‘Deep Democracy’ toe. Een methode om alle stemmen van belanghebbenden goed te kunnen horen en besluiten te maken die verrijkt zijn door perspectieven die je anders nauwelijks hoort. We gaan daarvoor actief naar de inwoners toe die normaal gesproken niet aan een ontwerptafel komen. Zo willen we dat alle geluiden vertegenwoordigd zijn. Want de wijsheid van de groep is groter naarmate die diverser is.”
Ontdekken, ontwerpen, ontwikkelen
De betrokkenen vormen een leergemeenschap. “We ontdekken samen wat de ervaringen van sociaal werkers en inwoners zijn met blended ondersteuning”, zegt Manon. “We ontwerpen mogelijke oplossingen, testen en verbeteren die.” De onderzoekers creëren een veilige omgeving waarin gezegd kan worden wat gezegd moet worden. Er gelden uitgangspunten zoals ‘niemand heeft het monopolie op de waarheid’. Dit helpt om open te staan voor het perspectief van de ander. “Als je daarmee de wereld in één kamer plaatst, gaat er bij iedereen wat veranderen. Het vraagt iets van je adaptief vermogen. Je moet veerkracht tonen.”
Praktische handvatten voor professionals
Het onderzoek moet leiden tot praktische handvatten voor sociaal werkers. Denk aan beter afgestemde digitale tools, trainingstrajecten en werkwijzen waarin online en offline ondersteuning elkaar versterken. “Als we willen dat blended sociaal werk echt werkt, moeten we niet alleen kijken naar de techniek, maar vooral naar hoe professionals ermee uit de voeten kunnen”, zegt Aafke.
Veerkracht
Aafke hoopt dat het project impact heeft op de veerkracht van grote groepen inwoners en sociaal werkers. “Door blended ondersteuning hebben inwoners meer zeggenschap en regie. Professionals verbreden met digitale toepassingen hun palet, sluiten daarmee beter aan op de behoefte van mensen en kunnen meer mensen helpen.” Manon staat te popelen om te beginnen: “Collectief dit vraagstuk aangaan op een ontwerpende manier is dé weg vooruit. Het kost aan het begin misschien extra tijd, maar dat winnen we aan het eind terug en brengt ons uiteindelijk zo veel meer.”
Dit project is tot stand gekomen dankzij de ruimte tot samenwerken via financiering vanuit het Centre of Expertise Preventie in Zorg en Welzijn. Het CoE is een kennis- en innovatieplatform dat kennisinstellingen, praktijkpartners, bedrijven, overheidsorganisaties en burgers samenbrengt. Het doel is om bij te dragen aan een leefomgeving die gezondheid en welbevinden stimuleert, met bijzondere aandacht voor het aanpakken van ongelijkheid en het verbeteren van het leven van mensen in kwetsbare posities.
